Ο Νοέμβριος πήρε το όνομα του από το λατινικό novem, δηλαδή το 9, γιατί ήταν ο ένατος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου. Είναι ο μήνας που, υπό φυσιολογικές συνθήκες, μας εισάγει σιγά σιγά στο χειμώνα.

Οι Ρωμαίοι είχαν αφιερώσει αυτό το μήνα στον Ποσειδώνα και γιόρταζαν τα Ποσειδώνια.

Για τους αρχαίους Έλληνες, ο Νοέμβριος ήταν ωστόσο ο 5ος μήνας και ονομαζόταν «Μαιμακτηρίων».

Το όνομα αυτό προέρχεται από ένα εκ των προσωνυμίων του Θεού Δία εκείνο του «Μαιμάκτη», δηλαδή του θυελλώδη.

Ο κόσμος τότε φοβόταν το μένος του Δία και οργάνωνε γιορτή για να τον εξευμενίσει και να εξασφαλίσει καλές καιρικές συνθήκες.

Ο αστερισμός της Πλειάδας, δηλαδή της Πούλιας, είναι αυτός που κυριαρχεί το Νοέμβριο. Η ανατολή της Πούλιας στα τέλη Μαΐου και η δύση της στα μέσα Νοεμβρίου σημαδεύουν αντίστοιχα την αρχή του καλοκαιριού και την αρχή του χειμώνα.

Ο Όμηρος, ο Ησίοδος και ο Πτολεμαίος αναφέρουν ότι η δύση του αστερισμού των Πλειάδων, περίπου στις 3 Νοεμβρίου, σηματοδοτούσαν την επιδείνωση του καιρού και το τέλος των θαλασσινών ταξιδιών, λόγω των ισχυρών ανέμων.

Ο λαός αποκαλεί το μήνα που ξεκινά, Βροχάρη, επειδή δίνει πολλές βροχές (ας το ελπίσουμε) ή Σποριά (Σποριάρη), αφού στη διάρκεια του γίνεται η σπορά των σιτηρών και οσπρίων . 

Βέβαια υπάρχουν και μέρη όπου τον λένε Μεσοσπορίτη γιατί βρίσκει τους αγρότες στο μέσο της σποράς.

Τη μεταβολή του καιρού, μέσα στο Νοέμβριο, μηνάει ο Άγιος Μηνάς που γιορτάζει στις 11, με το κρύο να δυναμώνει για τα καλά του Αγίου Φιλίππου, στις 14 Νοεμβρίου, ενώ «αντρειεύει» του Αγίου Ανδρέα, στις 30 Νοεμβρίου.

Ανάμεσα στις γιορτές του μήνα περιλαμβάνεται και η εορτή των Ταξιαρχών Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου, γι’ αυτό ο Νοέμβριος ονομάζεται σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας και Αϊ-Ταξιάρχης και Αρχαγγελίτης. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ θεωρείται και ως «ο κατ’ εξοχήν ψυχοπομπός άγγελος» γι αυτό και σε ορισμένες περιοχές την παραμονή της εορτής του έφερναν τα παπούτσια τους μέσα στο σπίτι για να μην τα δει ο Μιχαήλ και έλθει να τους πάρει πριν την ώρα τους.

Στις 14 Νοεμβρίου εορτάζεται η μνήμη του αγίου Φιλίππου, η οποία ημερολογιακά έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού τότε ξεκινά η 40ήμερη νηστεία για τα Χριστούγεννα, ενώ στις 25 Νοεμβρίου τιμάται η μνήμη της Αγίας Αικατερίνης. 

Η μεγαλύτερη, όμως, γιορτή του μήνα είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου. 

Βροχή "Λεοντιδών"

Ένα ιδιαίτερα θεαματικό, πολλές φορές, ουράνιο φαινόμενο συμβαίνει γύρω στις 17 Νοεμβρίου κάθε χρόνου οπότε μια ετήσια «βροχή διαττόντων» στολίζει με δεκάδες φωτεινά πεφταστέρια τον ουρανό μας όταν μια ροή σωματιδίων μερικών δεκάδων διαττόντων την ώρα σχηματίζουν την «βροχή των Λεοντιδών».